Sông Cửu Long là tên gọi của sông Mekong khi chảy qua địa phận Việt Nam mang ý nghĩa "sông chín rồng" tương ứng chín cửa sông đổ ra biển. Ngoài tên Cửu Long, người Việt còn gọi sông này là sông Cái hoặc sông Lớn.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng Cửu Long chỉ là tên gọi chung mà người Việt dùng để chỉ các phân lưu của sông Mekong chảy trên lãnh thổ Việt Nam mà thôi, chứ không đồng nghĩa là tên gọi của toàn bộ lưu vực sông Mekong.
Thực tế, sông Mekong là con sông dài nhất Đông Nam Á, đứng hàng thứ 7 ở châu Á và thứ 12 trên thế giới, chảy qua 6 quốc gia, bắt nguồn từ cao nguyên Thanh Hải - Tây Tạng (cao nguyên Thanh Tạng), theo suốt chiều dài tỉnh Vân Nam (Trung Quốc), tiếp tục chảy qua 5 nước là Thái Lan, Myanmar, Lào, Campuchia và Việt Nam trước khi đổ ra Biển Đông.
"Mỗi con sông đều có đời sống văn hóa riêng trong bối cảnh văn hóa chung của toàn vùng. Ngay tên gọi của nó cũng đã chứa đựng bao lớp văn hóa. Người Lào gọi sông Cửu Long là Mè Khoóng. Theo cấu trúc địa danh Lào - Thái thì các sông lớn đều gọi là sông mẹ ("mè"), như Mè Khoóng, mè Nặm mà người châu Âu phiên âm là Mékong, Me1nam. Nhưng "Khoóng" trong Mè Khoóng lại là cách gọi của cư dân Nam Á: "Kroong" để chỉ con sông. Từ "sông" trong tiếng Việt cũng bắt nguồn từ đấy.
Như vậy là trước khi người Lào - Thái xuống theo sông Mè Khoóng thì ở đây đã có cư dân Nam Á. Cha ông ta đã dùng tên Hán Việt Cửu Long để phiên âm từ Kroong, và từ đó người ta mới đặt ra câu chuyện chín con rồng theo lới từ nguyên dân gian." [4]
Sông Mekong chảy qua những tỉnh nào của Việt Nam?
Sông Mekong khi chảy vào địa phận Việt Nam thì chảy qua 9 tỉnh thành ở miền Tây Nam Bộ gồm: An Giang, Đồng Tháp, Tiền Giang, Vĩnh Long, Bến Tre, Cần Thơ, Hậu Giang, Trà Vinh, Sóc Trăng.
Như vậy, trong 13 tỉnh miền Tây Nam Bộ, có 4 tỉnh sông Mê Kông không trực tiếp chảy qua là Long An, Kiên Giang, Bạc Liêu, Cà Mau.
Cụ thể dòng chảy của sông Mekong khi chảy qua Việt Nam như sau:
Khi chảy từ Campuchia đổ về đến Việt Nam thì sông Mekong chia làm hai nhánh theo dòng chảy từ Bắc xuống Nam: bên trái (tả ngạn) gọi là sông Tiền, bên phải (hữu ngạn) là sông Bassac (tức sông Hậu), mỗi nhánh dài khoảng 220–250 km.
• Sông Tiền:
Chảy vào Việt Nam qua phần giáp ranh giữa huyện Hồng Ngự (Đồng Tháp) và huyện Tân Châu (An Giang). Đến huyện Cái Bè (Tiền Giang) và thành phố Vĩnh Long (Vĩnh Long), sông Tiền tách thành hai nhánh là sông Tiền và sông Cổ Chiên.
+ Sông Cổ Chiên ra biển bằng hai cửa Cổ Chiên (Bến Tre) và Cung Hầu (Trà Vinh).
+ Sông Tiền tiếp tục chảy đến huyện Cai Lậy (Tiền Giang) thì tách thành ba nhánh sông Hàm Luông, sông Ba Lai và sông Tiền. Sông Hàm Luông ra biển bằng cửa Hàm Luông (Bến Tre). Sông Ba Lai ra biển bằng cửa Ba Lai - Bến Tre (cửa này nay đã bị chắn làm cống đập ngăn nước mặn từ biển chảy vào). Sông Tiền ra biển bằng cửa Tiểu (Tiền Giang) và cửa Đại (Tiền Giang - Bến Tre).
• Sông Hậu:
Chảy vào Việt Nam từ xã An Khánh (An Phú, An Giang). Sông Hậu chảy gần như song song với sông Tiền qua các tỉnh thành: An Giang, Cần Thơ, Hậu Giang, Vĩnh Long, Trà Vinh, Sóc Trăng và ra biển bằng ba cửa: Định An (Trà Vinh), Ba Thắc - Sóc Trăng (đã bị bồi lấp và mất hẳn từ những năm 1970), Trần Đề (Sóc Trăng).
Sách hay viết về miền Tây Nam Bộ
Nếu Quý vị thấy bài viết này hữu ích, hãy mời Quang Nguyễn một tách cà phê nhé!
|