Đời Xuân Thu, tướng nhà Tần là Mạnh Minh Thị muốn thừa cơ nước Trịnh không chuẩn bị để xuất quân đánh úp.
Nước Trịnh có người buôn trâu bò tên là Huyền Cao, ngày hôm ấy mang một đàn cả mấy trăm con đi bán. Đi đến đất Lê Dương thì gặp bạn là Kiển Tha vừa ở nước Tần về. Huyền Cao mới hỏi tin tức nước Tần có gì mới lạ, Kiển Tha nói mới nghe tin nước Tần đang sửa soạn tấn công nước Trịnh, chắc chỉ vài ngày nữa là quan quân họ đến nơi.
Huyền Cao thất kinh, nghĩ bụng:
- Nước Trịnh là tổ quốc ta, một sớm diệt vong thì ta sẽ chỉ là tên vong quốc nô.
Nghĩ thế nên trong lòng nảy sinh một kế. Huyền Cao từ biệt Kiển Tha, vội vã báo tin về nước Trịnh. Mặt khác lại lựa ra hai mươi con trâu mập, một mình ra nghênh đón quân Tần, ý muốn khao thưởng quân sĩ.
Đi đến Diên Tân thì Huyền Cao gặp quân Tần. Huyền Cao cất cao giọng gọi to:
- Sứ thần nước Trịnh ở đây, muốn xin gặp chủ soái.
Quân tiên phong của Tần báo về cho chủ soái biết. Mạnh Minh Thị thất kinh, không hiểu tại sao nước Trịnh biết tin sớm vậy, mới truyền gọi Huyền Cao và tiếp kiến.
Mạnh Minh Thị tiếp kiến Huyền Cao
Huyền Cao gặp Mạnh Minh Thị rồi, giả ra cách rằng mình được vua Trịnh cho ra đây, nói rằng:
- Nước chúng tôi hay tin tướng quân mang quân tới nên mới phái tôi làm sứ thần ra đại diện khao thưởng quân sĩ.
Mạnh Minh Thị hỏi:
- Ra khao thưởng quân sĩ, tại sao không có thư tín gì?
Huyền Cao đáp:
- Tướng quân phát xuất từ ngày Bính Tuất tháng mười hai. Thời gian quá cấp bách cho nên thư chưa đến kịp.
Mạnh Minh Thị chợt nghĩ thầm:
- Nó biết cả ngày mình xuất quân thì còn làm ăn gì được nữa!
Nghĩ rồi, Mạnh Minh Thị tươi cười nói với Huyền Cao:
- Chúng tôi xuất binh kỳ này không phải đến nước Trịnh mà là đến nơi khác, nước Trịnh không phải lo toan. Phiền ông về tạ vua Trịnh.
Khi Huyền Cao đi khỏi, Mạnh Minh Thị nói với những người dưới quyền:
- Nước Trịnh đã phòng bị, tập kích không có hy vọng thành công. Chúng ta rút về thôi.
Lại nói về vua nước Trịnh, sau khi nhận được tin, vội sai người đến cửa bắc để xem động tĩnh của số quân Tần ở đó, quả nhiên phát hiện quân Tần đang mài đao kiếm sáng loáng, cho ngựa ăn no để chuẩn bị đánh trận. Vua Trịnh liền hạ lệnh đuổi khéo số quân Tần đó về nước, và nói:
- Các vị ở nước Trịnh đã quá lâu chúng tôi thật không thể cung cấp lương ăn được nữa. Nghe nói các vị đang chuẩn bị về nước. Xin cứ tự nhiên.
Ba tướng Tần biết chuyện đã bị lộ, thấy không thể ở lại được nữa, liền rút quân ngay trong đêm đó.
Lời bàn
“Mạnh tích tụ từ yếu, có tích tụ từ không. Yếu muốn thắng mạnh, mềm muốn thắng cứng, phải tích yếu tích mềm.”
So sánh thế giữa chủ và khách để đổi vai chủ khách, đó là cả một nghệ thuật.
