Cập nhật lần cuối vào ngày 21/08/2023

Bùi Giáng

Nhà thơ, nhà nghiên cứu, dịch giả, tác giả của Mưa nguồn

Bùi Giáng

Sinh: 17 tháng 12 năm 1926 tại Duy Xuyên, Quảng Nam

Mất: ngày 7 tháng 10 năm 1998 (71 tuổi) tại Sài Gòn

Nghề nghiệp: Nhà thơ, nhà nghiên cứu, dịch giả

Tác phẩm tiêu biểu: Mưa nguồn

Bùi Giáng sinh ra trong một gia đình giàu có. Sau khi học xong bậc tiểu học ở Quảng Nam, năm 1939 Bùi Giáng được gia đình cho ra Huế tiếp tục học ở Trường Trung học Thuận Hóa. Tại đây, ông có học các thầy Cao Xuân Huy, Hoài Thanh, Đào Duy Anh, ...

Đang học thì Thế chiến thứ hai nổ ra, năm 1940 Bùi Giáng về lại Quảng Nam ... chăn bò. Việc chăn bò này không phải ông làm thuê cho người khác mà là ông tự mua bò để chăn.

Năm 1945, Bùi Giáng lấy vợ lần đầu ở tuổi 19. Vợ ông xinh đẹp có tiếng nhưng không may đoản mệnh. Nhiều người cho rằng đây là một trong những lý do khiến Bùi Giáng bị điên từ lúc trẻ.

Năm 1949, Bùi Giáng nhập ngũ, tham gia kháng chiến chống Pháp, làm bộ đội công binh.

Năm 1950, ông thi đỗ Tú tài đặc biệt do liên khu V tổ chức, được cử ra Hà Tĩnh tiếp tục học. Mất cả 1 tháng rưỡi để đi bộ đường núi từ Quảng Nam ra Hà Tĩnh, nhưng khi đến nơi ông quyết định không học, trở về quê chăn bò lần hai.

Năm 1952, Bùi Giáng tiếp tục ra Huế để thi Tú tài 2 ban văn chương. Sau khi thi đỗ, ông vào Sài Gòn ghi danh học Đại học Văn khoa.

Năm 1955, ông bắt đầu nghiên cứu về Nguyễn Du và Truyện Kiều, Bà Huyện Thanh Quan, Chinh Phụ Ngâm

Năm 1957, ông ra mắt Giảng luận về Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu, Chu Mạnh Trinh, Tôn Thọ Tường và Phan Văn Trị do nhà xuất bản Tân Việt ấn hành.

Năm 1965, nhà ông bị cháy làm mất nhiều bản thảo của ông

Năm 1969, ông bắt đầu "điên rực rỡ" (chữ dùng của Bùi Giáng)

Năm 1970, Bùi Giáng bắt đầu lang thang du hành khắp Lục tỉnh (tức đồng bằng sông Cửu Long).

Năm 1971, Bùi Giáng quay trở lại sống ở Sài Gòn và bắt đầu "điên rồ lừng lẫy chết đi sống lại vẻ vang", "rong chơi như hài nhi (con nít)" (chữ dùng của Bùi Giáng) và yêu điên cuồng kỳ nữ Kim Cương.

Năm 1998, Bùi Giáng mất tại bệnh viện Chợ Rẫy vào ngày 07 tháng 10 năm 1998 sau một cơn tai biến, hưởng thọ 71 tuổi. Mộ phần ông hiện ở nghĩa trang Gò Dưa - Thủ Đức (TP. Hồ Chí Minh).

Cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, khi viếng linh cữu Bùi Giáng, đã viết lưu niệm trong sổ tang như sau:

Bùi Giang Bàng Dúi Bùi Giàng
Ô hay trăm ngõ bàng hoàng lỗ không
Lỗ không trời đất ngỡ ngàng
Hoá ra thi thể là ngàn hư vô
Nhớ thương vô cùng là từ
Là từ vô tận ứ ừ viễn vông

Trong văn đàn Việt Nam thế kỷ 20, Bùi Giáng là một trong những trường hợp đặc biệt và có lẽ là người duy nhất xứng với hai chữ "quái kiệt". Người đương thời gọi ông là "nhà thơ điên" nhưng cái điên của ông là cái điên rất "Bùi Giáng" - cái điên của một thiên tài.

Thơ ông vẫn còn gây tranh cãi là Thơ Tiên hay Thơ Điên nhưng không phải không có lý do mà trên vòm trời văn hoá văn nghệ miền Nam trước đây, người ta coi Bùi Giáng như một "ngôi sao", bởi không chỉ là một nhà thơ, ông còn là một nhà nghiên cứu văn học và là một dịch giả xuất sắc.

Ông thông thạo các ngôn ngữ Pháp, Anh, Hán văn, và tự học tiếng Đức 6 tháng, đọc và dịch sách của triết gia Martin Heidegger. Về việc dịch này phải công nhận ông là một thiên tài bởi những ai sống lâu năm ở Đức chưa chắc dịch được tác phẩm lưu loát như Bùi Giáng. Ông còn dịch nhiều sách Pháp, Anh, Hán văn như Hamlet của Shakespeare, Hoàng tử bé của Saint Exupéry, Ngộ nhận của Albert Camus, Khung cửa hẹp, và Hoà âm điền dã của André Gide, Kim kiếm điêu linh của Ngọa Long Sinh...

Ngoài ra, ông đã biên soạn các tiểu luận triết học và văn học như Tư tưởng hiện đại, Thi ca tư tưởng, Lễ hội tháng ba, Con đường ngã ba, Con đường phản kháng, Đi vào cõi thơ...