Lạc xoong là gì | Atabook.com
Cập nhật lần cuối vào ngày 26/11/2022

Lạc xoong là gì?

Quang Nguyễn
Quang Nguyễn


Lạc xoong nghĩa là đồ cũ đã xài qua và được bán theo giá có trừ tỉ lệ hao mòn do đã qua sử dụng.


Đồ lạc xoong không hẳn là hàng giá rẻ vì vẫn có những thứ rất đắt như học giả Vương Hồng Sển có viết trong Tự vị tiếng nói miền Nam rằng “nhiều khi với mắt tinh đời, sẽ gặp đồ cổ quí, Minh, Khang Hi, ẩn tàng trong đám bạc son chợ trời”. 

Đồ lạc xoong
Lạc xoong nghĩa là đồ cũ đã xài qua

 

Tại sao gọi là lạc xoong? 


Về từ nguyên, hiện có 2 luồng ý kiến khác nhau, cụ thể như sau: 

Lạc xoong là phiên âm từ tiếng Pháp larcin có nghĩa là vật ăn cắp

Larcin trong tiếng Pháp có nghĩa gốc là sự ăn cắp vặt, rồi nghĩa phái sinh bằng hoán dụ là vật ăn cắp. Đây chính là cái nhìn ban đầu của cò Tây, mã tà ta và dân có của có biết tiếng Tây ít hoặc nhiều, đối với đồ lạc xoong và tiệm lạc xoong khi phương thức buôn bán này vừa ra đời. 

Thoạt đầu, tiệm thì chưa lớn, hàng thì chưa nhiều mà chủng loại cũng chưa phong phú (phần lớn là đồ ve chai), lại có một phần do các tay ăn cắp vặt cung cấp. Chủ tiệm bề ngoài thường là bình dân nên cũng ít được các thành phần kể trên trọng thị. Dưới con mắt của cò Tây và dân có của, các món hàng đó chẳng qua là đồ larcin. 

Về lý do tại sao từ larcin, âm in sao lại có thể trở thành oong trong tiếng Việt thì đây là một trong những trường hợp đặc biệt mà người dân Sài Gòn đã "oong hóa" bốn nguyên âm mũi của thể hiện bằng dấu tilde, giống như dấu ngã, trên các chữ trong cách ghi âm ngữ âm học.

Ví dụ từ bassin trong bassin de radoub (nghĩa là ụ để sữa chữa tàu) thành ba – xoong (âm tiết sau đã bị “chuẩn hoá” thành son nên mới thành Ba Son).


 Lạc xoong là phiên âm từ tiếng Pháp l'auction có nghĩa là hàng bán đấu giá

L'auction trong tiếng Pháp có nghĩa là hàng bán đấu giá chứ không phải hàng ăn cắp vặt như ý kiến ở trên. Theo đó, lạc xoong ban đầu là cửa hàng bán đấu giá nằm trên đường Catinat [tức đường Đồng Khởi ngày nay - Quang Nguyễn] được ghi nhận trong chuyên khảo của tác giả Ant. Brébion có nhan đề “Monographie des rues et monuments de Saigon
” đăng trên hai kỳ Revue indochinoise, 10 & 11, năm 1911.

Đoạn này nằm trong trang 368 của số 10, nguyên văn tiếng Pháp như sau: “
Au no 201, rue Catinat, suy l’emplacement de l’actuel magasin de l’Omnium, don't la construction a été achevée en 1908, se trouvait, à deux mètres en retrait de l’alignement, un assez vaste hangar vitré occupé par la Salle des Ventes saigonnaises – l’Auction – transférée là, vers 1880 pan les Commissaires - priseurs Bernard Fleith et Laplace. Il y avait ventes régulières aux enchères publiques tous les dimanches matin”. 

Tạm dịch: “
Ở số  201 đường Catinat, tại vị trí của cửa hàng Omnium hiện nay, xây cất xong năm 1908, trước kia là một cái lán hàng khá rộng lắp kính, thụt vào trong hai mét so với dãy mặt tiền, dùng làm nơi tọa lạc của Hội trường bán đấu giá Sài Gòn, cửa hàng Auction, do các ủy viên bán đấu giá Bernard Fleithe và Laplace dời đến đó vào khoảng 1880. Tại đây, sáng chủ nhật nào cũng có bán đấu giá đều đặn”. 



Đoạn Ant. Brébion viết về cửa hàng Auction đăng trên Revue Indochinoise tháng 10/1911 
 
Trong Nam Kỳ phong tục nhơn vật diễn ca của Nguyễn Liên Phong, cuốn thứ nhất, do Phát Toán Libraire - Imprimeur ấn hành tại Sài Gòn năm 1909 cũng được ghi chú rõ ràng về tên gọi lạc xoong thực chất xuất xứ từ l’auction. Cụ thể như sau:

Chực đường cớ trẻ cu-li (coolie)
Kêu đâu sẳng đó đem đi lẹ làng.
Lớp thời xuống bến Nam-vang,
Lớp qua Khánh Hội, lớp sang Nhà Rồng.
Lớp xe về lối ngoài trong,
Lớp đi theo dõi mấy ông dọn nhà.
Nhà-in, nhà-thuốc, nhà-chà,
Nhà hàng ăn ngủ với nhà Lạc-xon (l'auction)


Hi vọng bài viết trên đã giúp bạn đọc hiểu rõ lạc xoong có nghĩa là gì, tại sao gọi là lạc xoong. Hãy để lại bình luận bên dưới hoặc xem thêm những bài viết thú vị khác trên AtaBook.com 


Tham khảo

 An Chi, Chuyện Đông Chuyện Tây, NXB Trẻ, 2006

• Vương Hồng Sển, Tự vị Tiếng Nói Miền Nam, NXB Trẻ, 1999
 

5 cuốn sách hay viết về Sài Gòn


• Ký ức về lịch sử Sài Gòn và các vùng phụ cận là bài diễn văn do học giả Trương Vĩnh Ký viết và đọc tại trường Thông ngôn khi ông làm giám đốc, và được in lại trong tập san Du ngoạn và Thám sát (Excursions et Reconnaisances) năm 1885.

 Sài Gòn năm xưa là một tác phẩm của học giả Vương Hồng Sển được đông đảo độc giả yêu thích với những câu chuyện đã xưa cũ, từng tồn tại một thời không xa nhưng mới đây thôi mỗi khi nghĩ lại sẽ rất dễ khiến con người thổn thức cõi lòng mình. 

• Sài Gòn chuyện xưa mà chưa cũ viết về một Sài Gòn xưa qua những mảnh hồi ức vô cùng sống động của nhà văn Lê Văn Nghĩa. Đó là một Sài Gòn lạ lẫm với những hàng cây cao su, Sài Gòn rực rỡ ánh đèn màu của các rạp cải lương, Sài Gòn sôi động với các ban nhạc trẻ, Sài Gòn với bến tắm ngựa và những con đường ghi đậm dấu tích một thuở.

• Vọng Sài Gòn khiến cho bất cứ ai, dù sống ở đây chưa lâu hay có gốc gác nhiều đời ở vùng đất này, vừa cảm thấy gần gũi nhiều điều cuốn sách đề cập đến, vừa cảm thấy tình không đủ nặng, yêu chưa da diết và còn nhiều thờ ơ với nó, khi đọc những trang viết của Trác Thúy Miêu.

• Đi đâu cũng nhớ Sài Gòn và ... Em là một "món hời" với bạn đọc của cây bút best-seller Anh Khang, bởi không có cuốn sách nào mà khi cầm trên tay bạn lại được cảm nhận, trải nghiệm nhiều đến thế
Bình luận (0)